Một số thông tin về nguồn gốc họ Hà Việt Nam - Dòng họ đoàn kết, gắn liền với lịch sử Việt

Nguồn gốc của họ Hà có ba giả thuyết chính:
-Giả thuyết đầu tiên là họ Hà thuộc nguồn gốc Bách Việt , một trong trăm bộ lạc Việt Theo “Đại Việt sử ký toàn thư” (toàn tập NXB Thời Đai 2011. Các tư liệu, truyền thuyết, dã sử và di sản văn hóa nhắc đến người họ Hà có từ thời Hùng Vương. Minh chứng cho điều này tại xã Hiền Quan, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ có ông tên là Hà Thụy, vợ tên là Ngô Thị Thịnh cùng một lúc sinh được 4 người con trai đặt tên là Hắc Long, Thổ Lân, Thiên Cương, Sơn Thắng. Bốn vị lơn lên ăn học thành tài có công giúp vua Hùng đời thứ 18 là Hùng Duệ Vương đánh giăc, giữ yên bờ cõi. Hiện tại ở xã Hiền Quan, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ có lăng mộ, Đình thờ Tứ vị Đại vương (Đình đã được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa); Có gia phả, thần phả sắc phong.

Ở xã Đường Lâm, thị xã Sơn Tây, Hà Nội có dòng họ Hà sinh sống trên 2000 năm; tại đây có vợ chồng ông Hà Vi Hưng, năm 18 sau công nguyên sinh con trai là Hà Vi Uyên; Năm 40 Hà Vi Hưng là tướng quân tham gia cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng lập nhiều chiến công và là tướng trực tiếp chỉ huy hạ thành Luy Lâu. Nay tại làng Hạ Dương, xã Dương Hà, huyện Gia Lâm, Hà Nội có Đền thờ tướng quân Hà Vi Uyên. Tại đền còn gần 20 sắc phong và đồ tế khí cổ (Đền đã được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa quốc gia năm năm 1986. Điều đó chúng minh người họ Hà là người bản địa sống với các tộc họ khác trên giải đất hình chữ S – nước Việt Nam ngày nay

Đình Thôn thượng, Dương Hà, thờ phụng danh tướng Hà Vị Uyên thời Nhị vùa Hai Bà Trưng 

-Giả thuyết thứ hai là một số dòng họ Hà đã di cư từ phía Bắc xuống và định cư tại đất châu Vị Long, nay thuộc tỉnh Tuyên Quang, Việt Nam. Trên nghìn năm trước, khi mà biên giới quốc gia chưa ổn định. Đất Việt còn cả vùng rộng lớn về phía Bắc biên giới ngày nay một số dòng họ Hà từ phía bắc xuống trong đó có dòng họ Hà ở Ung Châu (nay là tp Nam Ninh thủ phủ tỉnh Quảng Tây thuộc Trung Quốc) di cư vào đất châu Vị Long, nay thuộc Tuyên Quang, Việt Nam, Ở đây năm 1107 – thời Lý Nhân Tông, Phò mã Hà Di Khánh có sách ghi là là Hưng Tông đã cho dựng chùa Bảo Ninh sùng phúc. Trong chùa lập bia với tên gọi Sùng phúc Bảo Ninh tự ghi về 15 đời họ Hà, trong đó có 10 đời sinh ra từ đất châu Vị Long. Chùa đã được xếp hạng Di tích lịch sử quốc gia 1998. Bia được Thủ tướng Chính phủ quyết định công nhận là bảo vật quốc gia năm 2013. 

Ngoài ra còn một số giả thiết khác, nhưng xét trên nhiều mặt thì chưa đủ độ tin cậy để xác định đó là một trong những nguồn gốc họ Hà.

Dù nguồn gốc ra sao, người họ Hà luôn đóng góp xứng đáng vào lịch sử và văn hóa Việt Nam. Họ đã giữ gìn và tôn vinh bản sắc văn hóa Việt bằng trí tuệ và tâm huyết của mình.