Hà Ngại

Cụ Hà Thược

Hà Ngại

Cụ Hà Thược, tự là Hà Ngại sinh năm 1890 ở làng Phú Quý – nay là thôn Nakhom xã Điện Quang, huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam. Cụ là hậu duệ đời thứ 14 dòng Hà Phước ở Quảng Nam. Sinh trưởng trong gia đình nhà nghèo, từ nhỏ Hà Thược đã rất chăm học. Năm 22 tuổi đỗ Cử nhân (Hán học) rồi đỗ trường Hậu Bổ (Tây học). Cụ làm quan triều Nguyễn qua nhiều chức vụ khác nhau và ở nhiều nơi. Mới đầu ở Bình Định rồi Thanh Hóa, Quảng Trị, Thừa Thiên, Bình Thuận, Hà Tĩnh, Nghệ An, Kon Tum. Cuối cùng khi làm Tuần vũ tỉnh Kon Tum thì đến cách mạng tháng 8-1945, cụ giao chính quyền cho cách mạng, nghỉ hưu ở Huế, dạy chữ Nho. Đến năm 1960, cụ vào Sài Gòn sống với con trai trưởng Hà Thúc; mất năm 1976, tro cốt cụ được đặt ở chùa Vĩnh Nghiêm (Tp. Hồ Chí Minh).

Ông nội của Hà Ngại đỗ tú tài, tham gia tích cực phong trào Cần Vương gọi là Nghĩa Hội ở Quảng Nam, thời vua Hàm Nghi. Tinh thần hiếu học và yêu nước của ông nội có ảnh hưởng rất lớn đến nhân cách của Hà Ngại sau này.

Những thông tin trên được rút ra từ Hồi ký của Hà Ngại với tiêu đề Khúc Tiêu Đồng, hiệu đính bởi nhà văn Nguyễn Văn Xuân và Nguyễn Đắc Xuân, do nhà xuất bản Trẻ ấn hành năm 2014.

Khúc Tiêu Đồng dày 373 trang, khổ sách 14x20cm cho ta thấy một Hà Ngại nhân đức thanh liêm, chính trực. Từ nhỏ là người con ngoan, trò giỏi, bạn tốt. Khi làm quan Hà Ngại khôn khéo để hoàn thành chức phận trong bối cảnh quan trường nhiễu nhương, đất nước bị thực dân đô hộ, đồng thời an dân thực hiện được tâm nguyện trong hoàn cảnh của mình.

Hà Ngại còn bộc lộ khiếu thơ ca duyên dáng, hóm hỉnh.

Đây là bài thơ về Cầu Hàm Rồng (Thanh Hóa):

Hàm Rồng cảnh đẹp giữa trời Nam

Rồng đã đi đâu để lại Hàm ?

Giận đá chờ ai ngồi lúc ngúc

Thương cần vì nước đứng lom khom

Sóng như đắc chí chờn vờn nhảy

Trăng cũng ham vui lấp ló dòm

Có khách tiếc thay không có chủ

Thâm để thêm thẹn với danh lam

Bài Ngẫu vịnh ở Kon Tum:

Chen vai thủ kiến đã đà vinh

Phong cảnh Kon Tum lại có tình

Thân đất thấp lần, sông chảy ngược

Chân trời cao bổng núi thu hình

Làng thi xem lại dân còn kém;

Cần rượu say rồi mọi cũng xinh!

Vừa được làm quan vừa ở ẩn

Lâm tuyền bốn phía của riêng mình.

Khúc Tiêu Đồng có nhiều thông tin, tư liệu, ảnh, thơ... có ý nghĩa lịch sử, văn hóa, có những truyện về quan trí, quan trường. Đây là tài liệu quý cho nghiên cứu nhân vật lịch sử nhất là bà con họ Hà chúng ta.

Hà Nội, tháng 4/2016

Hà Văn Tăng (Sưu tầm)

Nhân vật khác:

Hà Công Tính: Vị thần Hoàng Làng và những đóng góp vĩ đại trong thời kỳ Thục An Dương Vương

Khám phá cuộc đời và sự nghiệp của Hà Công Tính, vị thần thành hoàng làng Xuân Dương, người đã có những đóng góp to lớn trong việc phát triển nông nghiệp và bảo vệ cộng đồng thời Thục An Dương Vương. Với danh hiệu Đô Thắng công, Hà Công Tính không chỉ là biểu tượng của lòng yêu nước và sự cống hiến mà còn là nguồn cảm hứng cho nhiều thế hệ sau. Tìm hiểu về lăng mộ linh thiêng của ông tại Phú Thọ và những di sản quý báu mà ông để lại. Trích từ cuốn "Nhân vật lịch sử họ Hà Việt Nam" Tập 1 của tác giả Hà Văn Sỹ.

Hà Vi Uyên vị tướng tài ba thời Hai Bà Trưng và Di tích lăng mộ linh thiêng

Khám phá cuộc đời và sự nghiệp của Hà Vi Uyên, vị tướng tài ba thời Hai Bà Trưng. Ông đã có nhiều đóng góp quan trọng trong việc bảo vệ đất nước và được tôn vinh với lăng mộ linh thiêng tại làng Hạ Dương, Gia Lâm, Hà Nội. Trích từ cuốn "Nhân vật lịch sử họ Hà Việt Nam" Tập 1 của tác giả Hà Văn Sỹ.

Khám phá cuộc đời và sự nghiệp của Quan Thứ Sử Hà Xương: Vị quan tài ba thời Tây Hán

Hà Xương là một trong những nhân vật lịch sử tiêu biểu của họ Hà, được ghi chép và giới thiệu trong cuốn sách "Nhân vật lịch sử họ Hà Việt Nam" Tập 1. Ông là một vị quan tài ba và có nhiều đóng góp quan trọng trong việc bảo vệ và xây dựng đất nước vào thời kỳ Tây Hán.

Khám phá cuộc đời và sự nghiệp hào hùng của Tướng Quân Hà Quý: Anh Hùng bảo vệ Đất nước

Hà Quý là một trong những nhân vật lịch sử tiêu biểu của họ Hà, được ghi chép và giới thiệu trong cuốn sách "Nhân vật lịch sử họ Hà Việt Nam" Tập 1. Ông là một vị tướng xuất sắc và có nhiều đóng góp quan trọng trong việc bảo vệ và xây dựng đất nước vào thời kỳ đầu của lịch sử Việt Nam.

Bốn vị Đại Vương Họ Hà Thời Hùng Vương Thứ 18

Thời kỳ Hùng Vương là giai đoạn lịch sử quan trọng của dân tộc Việt Nam, đánh dấu sự hình thành và phát triển của nhà nước Văn Lang. Trong thời kỳ này, bốn vị đại vương họ Hà là Hà Hắc Long, Hà Thổ Lân, Hà Thiên Cương và Hà Sơn Thắng đã góp phần không nhỏ trong việc bảo vệ và xây dựng đất nước. Dưới đây là câu chuyện về cuộc đời và sự nghiệp của họ.

Giới thiệu về nhân vật lịch sử Hà Công Chính

Hà Công Chính là một trong những nhân vật lịch sử tiêu biểu của họ Hà, được ghi chép và giới thiệu trong cuốn sách "Nhân vật lịch sử họ Hà Việt Nam" Tập 1. Ông là em trai của Hà Công Mai và có nhiều đóng góp quan trọng trong việc bảo vệ và xây dựng đất nước.

Giới thiệu về nhân vật lịch sử Hà Công Mai

Hà Công Mai là một trong những nhân vật lịch sử tiêu biểu của họ Hà, được ghi chép và giới thiệu trong cuốn sách "Nhân vật lịch sử họ Hà Việt Nam" Tập 1. Ông sinh ra vào thời kỳ Hùng Vương và được biết đến với nhiều công lao đóng góp cho dân tộc và đất nước.

Thân thế và sự nghiệp của Tán tương quân vụ Hà Công Cấn

Là một tướng lĩnh Cần Vương trong phong trào Cần Vương của Nguyễn Quang Bích- Tán tương quân vụ Hà Công Cấn sau 100 năm vẫn được người dân trong vùng và thân tộc họ Hà tôn kính và tưởng nhớ về lòng yêu nước thương dân với tài năng và nhân cách lớn...

Hà Tông Huân

Hà Tông Huân (1697-1766) đỗ bảng nhãn khoa thi đình năm Giáp thìn (1724), niên hiệu Bảo Tháithứ 5. Vì khoa thi này không có trạng nguyên và thám hoa, nên ông đỗ thủ khoa (Đình nguyên Bảng nhãn). Người đương thời vẫn quen gọi ông là ông Bảng Vàng, tức là bảng nhãn làng Vàng. Quê ông ở làng Kim Vực (nay thuộc xã Yên Thịnh, huyện Thiệu Yên, tỉnh Thanh Hoá).

Hà Đặc - Hà Chương

Thế kỷ XIII, dân tộc ta đã ba lần đương đầu và đánh bại đội quân xâm lược khét tiếng của đế quốc Mông - Nguyên khi đó đang chiến thắng khắp nơi trên thế giới. Nhưng vó ngựa xâm lăng của chúng đã phải khuỵu xuống trước sức mạnh của ...

Hà Tông Quyền

Tiểu sử Hà Tông Quyền là danh sĩ đời Minh Mạng (明命; 1820-1841), còn gọi ông là Hà Quyền, tự Tốn Phủ, hiệu Phương Trạch, biệt hiệu Hải Ông, quê ở Cát Động, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Đông nay là huyện Thanh Oai, thành phố Hà Nội, học trò cao sĩ Lê Huy Thân.Năm ...

Tướng Hà Vi Tùng

Hà Vi Tùng tên khai sinh là Hà Đình Tùng, quê phố Xuân Hòa, thị xã Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang. Quê gốc là Đa Phúc, xã Sài Sơn, tỉnh Sơn Tây nay thuộc Quốc Oai, Hà Nội. Ông sinh ngày 8-2-1925, mất tại Nha Trang ngày 19-12-1994. Nhân dịp kỷ ...

Hà Đức Ân

Thượng tướng, Dương Lộc hầu Hà Đức Ân

Ngài tiền hiền Hà Đức Ân từng là Đặc tấn Thượng tướng quân lộc dương hầu, vốn sinh thành ở Thanh Hóa từ khoản năm 1533, người đã có công kiến lập xã hiệu và sau đó đã cử Đặc tấn Tòng phu Võ Văn Định làm Xã trưởng, những xã hiệu này gắn với 6 làng từ Phong Nhứt đến Phong Lục (Lục giáp). Hiện nay lăng mộ được táng tại xứ đất Thượng Thổ (thôn Phong Ngũ Tây, xã Điện Thắng Nam).

Hà Tông Chính

Đại tướng quân triều Trần Hà Tông Chính

Hà Tông Chính (1366 - 1413)
Hà Tông Chính lúc nhỏ gọi là Hà Dư, sinh năm 1366, là con trai của tướng quân Hà Mại và bà Lê Thị Quý Yên. Sinh ra và lớn lên trong một gia đình cha là tướng biên ải, được cha mẹ nuôi dạy chu đáo, cho học hành tử tế, đặc biệt được cha rèn luyện đức, tài nên Hà Tông Chính nhanh chóng trưởng thành và cùng cha tham gia chống giặc Chiêm Thành bảo vệ được bờ cõi phía Nam đất nước

Hà Công Thái

Quận công Hà Công Thái

Hà Công Thái là người sớm nhận ra tình hình diễn biến của thời cuộc. Lúc ấy Hoàng đế Quang Trung đã qua đời, người kế nghiệp không đủ tầm để cai quản đất nước. Ở Bắc Hà, dân bị đói khát, trộm cướp liên miên. Triều đình chia sẻ, công thần giết hại lẫn nhau, thế nước nghiêng ngả, lòng người ly tán, sớm muộn nhà Tây Sơn cũng phải chấm dứt vai trò lịch sử.

Hà Vị Uyên

Tướng quân Hà Vị Uyên thời Nhị vua Hai Bà Trưng

Đình Thôn thượng, Dương Hà, thờ phụng danh tướng Hà Vị Uyên thời Nhị vua Hai Bà Trưng

Hà Công Cấn

Tướng quân Hà Công Cấn

Hà Công Cấn là một danh tướng trong phong trào Cần Vương chống thực dân Pháp do Hiệp thống Bắc Kỳ Nguyễn Quang Bích lãnh đạo trên vùng thượng du Bắc Kỳ vào cuối thế kỷ XIX. Ông đã cùng với các văn thân, sỹ phu yêu nước dưới sự chỉ huy của Nguyễn Quang Bích đã đứng ra phất cờ tập hợp nghĩa quân đứng lên khởi nghĩa chống Pháp, ngay từ những năm 1873, khi chưa có chiếu Cần Vương.

HÀ DI KHÁNH

Phò Mã HÀ DI KHÁNH

Ông là Thái phó, Tri châu Vị Long thuộc Chiêm Hoá, Tuyên Quang ngày nay và là chủ nhân của tấm bia cổ chùa Bảo Ninh Sùng Phúc do Lý Thừa Ân thực hiện năm 1107. Thân phụ ông đã từng cầm quân đánh giặc Tống, lập công trong chiến dịch “Tiên phát chế nhân” táo bạo dưới sự chỉ huy tài tình của Thái uý Lý Thường Kiệt.

Hà Công Trình

Tiến sĩ, Tế tửu Quốc Tử Giám Hà Công Trình

Hà Công Trình (1434 -1511) sinh tại làng Đông Rạng, xã Đông Tỉnh, huyện Thiên Lộc, tỉnh Nghệ An (nay là xã Tùng Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh). Năm Bính Tuất niên hiệu Quang Thuận thứ 7 (1466), đời vua Lê Thánh Tông, ông thi đỗ đệ nhị giáp tiến sĩ. Ban đầu ông nhận một chức quan huyện, sau nhờ tài năng, đức độ, được thăng đến thượng thư (tương đương bộ trưởng) lần lượt ở các bộ Binh, Hình, Công; Nhập thị Kinh Diên (giảng kinh sách cho vua) và kiêm chức Tế tửu (hiệu trưởng) Quốc Tử Giám.

HÀ MẠI

Phụ Quốc Thượng Tướng Quân Hà Mại

Tướng Quân Hà Mại, tự Tông Hiểu, còn có biểu tự khác là Tử Công, sinh ngày 8 tháng 4 năm Giáp Tuất (11/5/1334), niên hiệu Khai Hựu năm thứ 6, triều Trần Hiến Tông, trong một gia đình có vị thế ở Thăng Long. Thuở nhỏ vốn có tư chất thông minh, được gia đình nuôi dạy, học hành tử tế, được phụ thân cho học tập binh thư, luyện tập võ nghệ, cung kiếm, nên ông có một thân hình cường tráng, sức khỏe hơn người, ý chí kiên cường, giỏi bài binh bố trận và có biệt tài về phong thủy.

HÀ TÔN MỤC

CÔNG THẦN HÀ TÔN MỤC

Những năm cuối thế kỷ XVII đầu thế kỷ XVIII, chế độ tập quyền quân chủ chuyên chế Việt Nam khủng hoảng trầm trọng. Nhà Lê suy vong, quyền lực rơi vào tay họ Trịnh. Xã hội rối loạn, đạo lý suy vi.

Hà Huy Tập

Cố Tổng Bí Thư Hà Huy Tập

Đồng chí Hà Huy Tập sinh ngày 24-4-1906 tại làng Kim Nặc, xã Cẩm Hùng, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh.Sinh ra và lớn lên trong một gia đình nhà nho nghèo, Hà Huy Tập đã sớm bộc lộ sự hiếu học. Năm 1919 Hà Huy Tập đã học xong bậc tiểu học. Sau 5 năm miệt mài đèn sách, Hà Huy Tập đã tốt nghiệp hạng ưu trường quốc học Huế.