Hà Công Cấn là một danh tướng trong phong trào Cần Vương chống thực dân Pháp do Hiệp thống Bắc Kỳ Nguyễn Quang Bích lãnh đạo trên vùng thượng du Bắc Kỳ vào cuối thế kỷ XIX. Ông đã cùng với các văn thân, sỹ phu yêu nước dưới sự chỉ huy của Nguyễn Quang Bích đã đứng ra phất cờ tập hợp nghĩa quân đứng lên khởi nghĩa chống Pháp, ngay từ những năm 1873, khi chưa có chiếu Cần Vương.

Lăng mộ danh tướng Cần Vương Hà Công Cấn xã Tuy Lộc, huyện Cẩm Khê

Mặc dù bị thất bại, nhưng trong cuộc kháng chiến ấy, tấm gương chiến đấu bền bỉ, kiên cường của Hà Công Cấn mãi mãi là niềm tự hào vô giá của dòng họ Hà, của nhân dân Áo Lộc, Tuy Lộc, Cẩm Khê, Phú Thọ và là tấm gương cho các thế hệ noi theo. Ông được nhân dân trong vùng và người trong thân tộc họ Hà tôn vinh; được phối thờ trong đền thờ thờ Nguyễn Quang Bích tại di tích lịch sử quốc gia Căn cứ Tiên Động (Tiên Lương, Cẩm Khê). Tuy Hà Công Cấn qua đời tròn một thế kỷ, song làng Áo Lộc, Tuy Lộc, Cẩm Khê nơi ông đã sống, hoạt động, chiến đấu kháng Pháp dưới ngọn cờ Cần Vương, tên tuổi và hình ảnh Hà Công Cấn (Tán Áo) vẫn còn in đậm trong ký ức lớp lớp con cháu dòng họ, người dân Áo Lộc, Tuy Lộc nói riêng, nhân dân Phú Thọ nói chung về một văn thân yêu nước, chính trực, giàu ân đức với lòng quyết tâm đánh giặc, không sợ gian khổ, hiểm nguy. Với ý nghĩa lịch sử đó, khu Lăng mộ Hà Công Cấn cùng ngôi nhà nơi ông đã sống cần được gìn giữ, bảo vệ để góp thêm minh chứng cho một trang sử chống giặc ngoại xâm hào hùng, sôi động của nhân dân ta. Khu lăng mộ cùng ngôi nhà, những đồ vật, những dấu tích địa điểm Gò Đồn, giếng Đồng là những chứng cứ lịch sử, những kỷ vật về danh tướng Cần Vương Hà Công Cấn. Trải qua bao biến động của lịch sử, nghiên cứu về di tích sẽ có thêm tư liệu quý để khẳng định về một con người yêu nước trong phong trào Cần Vương chống Pháp vùng thượng nguồn Trung du Bắc Bộ.

Ngày 30/01/2019, UBND tỉnh Phú Thọ ra quyết định số 228/QĐ-UBND công nhận Lăng mộ danh tướng Cần Vương Hà Công Cấn, xã Tuy Lộc, huyện Cẩm Khê là di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh, khẳng định giá trị lịch sử văn hóa đang được bảo tồn và lưu giữ tại đền, xác lập cơ sở khoa học, cơ sở pháp lý để bảo vệ và phát huy giá trị di tích lâu dài, góp phần giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ, nơi cố kết cộng đồng, làng mạc, bồi đắp tình yêu quê hương xứ sở cho các thế hệ.

Đ/c Cù Xuân Ân - UV BTV Huyện ủy, Phó UBND huyện Cẩm Khê
trao bằng công nhận di tích LSVH cấp tỉnh cho đại diện lãnh đạo xã Tuy Lộc 

Ngay sau khi đại diện lãnh đạo UBND xã Tuy Lộc trao bằng công nhận di tích LSVH cấp tỉnh cho đại diện Ban quản lý di tích, Ban tổ chức cũng đã tiến hành trọng thể rước bằng công nhận về nhà thờ cụ và làm lễ dâng hương thành kính tri ân công đức của cụ tại đây. 

Các đại biểu dâng hương tại nhà thờ cụ Hà Công Cấn

Việc đón nhận bằng xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh là niềm vinh dự của nhân dân toàn xã Tuy Lộc nói chung và dòng họ Hà nói riêng. Đồng thời thông qua buổi lễ, nhằm tôn vinh, tuyên truyền, quảng bá sâu rộng giá trị di tích, khẳng định những giá trị lịch sử của Lăng mộ danh tướng Cần Vương Hà Công Cấn./.
                                                                            
Tháng 03/2019 
Phạm Nga Việt
PTP Quản lý DSVH